شهرداری بومهن
تاریخچه


دژ باستانی گُل خندان

 

دژ دیرینه گُل خندان، هسته نخستین روستاهای گُل خندان جدید را ساخته است.این دژ بر بالای پُشته ای بسیار بزرگ مشرف به محل برخورد دو رودخانه رودهن و بومهن،واقع شده است.

 

نخستین اشاره به دژ گُل خندان را در سده نهم ق (نزدیک به ششصد سال پیش) سید ظهیرالدین مرعشی، صاحب ((تاریخ گیلان و دیلمستان)) داشته است.مرعشی در این کتاب ضمن ستایش از این دژ، به ملک کاووس از احکام محلی دوره تیموری اشاره می کند که پس از نافرمانی در برابر حکومت مرکزی به این دژ پناه برده است.

 

در کتاب حبیب السیر به قلم ((غیاث الدین محمد خواند میر))آمده است که شاه اسماعیل صفوی برای سرکوبی امیرحسین کیای چلاوی به این محل آمد و پس از تسخیر دژ،آن را تخریب و ساکنانش را از دم تیغ گذراند.در این کتاب ،قلعه و جنگی که در آن روی داده چنین توصیف می شود: 

((قلعه گُل خندان که محل موطن جمعی کثیر از ستمداریان بوده حصاری است مانند بروج سپهر دوّار. از سنگ حوادث مصون و سان قلعه گردون فیروز کار از کمند نوائب مامون، خندق عمیقش چون میدان امل در غایب وسعت وخاکریز بلندش مثال همت خردمند در کمال رفعت نظم

قلعه ای همچو قلعه الوند***********کنگرش ایمن از کمند گزند


ساحت او سپهرمینا نام************گل خندان گلبنش بهرام

 

وچون ماهیچه رایات فیروزی فرجام پرتو وصول بر نواحی آن حصار انداخت،کوترال بدافعالش ابواب مخالفت وعصیان برگشاد و دروب قلعه بر روی خود بسته،انداختن تیر و سنگ آغاز نهاد،غازیان عظام و مجاهدان موکب فلک احتشام آن قلعه را چون نگین در انگشتری احاطه نموده روز اول به ترتیب اسباب قلعه گیری پرداختند و صباح روز دوم از هر چهار طرف جنگ در انداختند و فتح آن حصین را پیش نهاد همت خود ساختند))(خواند میر،1333:476)

 

دلیل یورش شاه اسماعیل به گل خندان،کشته شدن سفیرش توسط کیای چلاوی بوده است.او در واکنش به خبر کشته شدن حلواچی اوغلی گفته بود که اگر من حسین کیا را نسوزانم، فرزند شیخ صفی نیستم.البته سفیر شاه اسماعیل هنگام نبودِ کیا حسین و به دست برادر زاده اش کیا اشرف کشته شد.((کشته شدن ایلچی چنان موجب خشم شاه اسماعیل و قزلباشان شد که از جای کنده شدند و با قهر تمام قلعه را تصرف کردند و متجاوز از پنج هزار نفر از ساکنان مرد و زن قلعه را به قتل رساندند و قلعه را ویران کردند)).

 

بنا به گفته کارشناسان،دژ با اسلوب خاص دوره ی ساسانیان ساخته شده است؛ بدین سان که در نمای بیرونی، دیواری عظیم از قلوه سنگ های درشت دور تا دور دژ مستطیلی را فرا گرفته و در چهار گوشه آن،چهار برج توپر گرد به منظور دفاع و استحکام بیشتر ایجاد شده است.این گونه دیوار سازی و تعبیه برج را در بیشتر قلاع دوره ساسانی و اسلامی می توان دید.

 

دیواره های جبهه شرقی و غربی و نیز برج های توپر دیوار غربی تا اندازه ای از آسیب ها مصون مانده اند؛ولی ساختمان درونی قلعه فرو ریخته و اثری از سراها،تالارها و آب انبار آن باقی نمانده است. از مهمترین بخش های درونی،گذرگاه پنهان جبهه غربی است که افراد بوسیله پلکانهای دو سویه از آن بالا رفته و وارد قلعه می شدند.

 

بر اساس شنیده ها،در محوطه دژ سفال های گوناگونی از دوران ساسانی تا قرن دهم هجری یافت شده است

همچنین در سال 1385 پژوهش های باستان شناسی در دژ گل خندان آغاز شد که در نتیجه آن، آثار و شواهد سکونت از سده دوم قمری تا اوایل دوره صفوی به دست آمد.

 

کشاورزان محلی در دوره ای به کشت و کار در حریم این اثر پرداخته بودند که پس از گزارش گارد آثار باستانی، وزارت فرهنگ و هنر در سال 1337حریم دژ را تعیین و میله گذاری می کند و سرانجام سال 1379در فهرست آثار ملی ایران به ثبت می رسد.

 
 

 

تاریخ به روز رسانی:
1402/11/08
تعداد بازدید:
5119
امتیازدهی
میانگین امتیازها:0 تعداد کل امتیازها:0

مشاهده نظرات (تعداد نظرات 0
ارسال نظرات
نام  
آدرس پست الکترونیکی شما    
شماره تلفن
توضیحات    
خواندن کد امنیتی تغییر کد امنیتی  
کد امنیت  
 
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید :
کلیه حقوق این پایگاه متعلق به پایگاه اطلاع رسانی شهرداری بومهن می باشد.
Powered by DorsaPortal